اسکازی (‌SCSI) یک نوع از تکنولوژی اتصال برای اجزای کامپیوتر مانند هارد درایو‌ها , اپتیکال درایو‌ها‌ , تیپ درایو‌ها(Tape  Drive) می‌باشد. این تکنولوژی اتصال با استاندارد Integrated Drive Electronics یا همان IDE رقابت می‌کند.تا زمانی‌که تکنولوژی IDE به عنوان یک تکنولوژی ارزان قیمت‌تر در مادربوردها استفاده می‌شود.برای بهره‌مندی از اسکازی بایستی که از اسکازی کنترلر که از طریق PCI به کامپیوتر وصل می‌شود استفاده کرد.

اسکازی به نسبت IDE سریع‌تراند و از قدرت بهتری بهره‌مند هستند. و در سرورها استفاده می‌شوند ٬ و معمولا برای استفاده به صورت 7/24 طراحی می شوند و گذشته از سرعت بالا مزیت مهم دیگر اسکازی بر IDE داشتن قابلیت اتصال 15 قطعه مختلف به کنترلر می‌باشد. 

پارتيشن چيست؟

پارتيشن در لغت به معني تقسيم کردن و مجزا کردن است. درست مثل پارتيشن در ساختمانها و اداره ها که يك قسمت را از قسمت ديگر جدا ميکند، در هارد ديسک کامپيوتر هم ميشود قسمتهاي مجزايي ساخت که اطلاعات داخل آنها از يکديگر جدا باشد.حتي ميشود نوع ذخيره فايلها در هر پارتيشن مجزا باشد.از مزاياي چندين پارتيشن داشتن اين است که اگر اطلاعات يک پارتيشن در اثر ويروس و يا به علت سهل انگار از بين رفت، اطلاعات بقيه پارتيشنها باقي بماند.ديگر اينکه ميشود چندين سيستم عامل روي يک کامپيوتر داشت. مثلا خيلي ها ويندوز XP و ويندوز 98 يا ME رو باهم دارند.

File Sistem هاي مختلف:

فرض کنيد که در خانه يک کمد داريد که سه تا کشو دارد. هر کشو مخصوص يک نفرمي باشد. هر کس به سليقه خود وسايلش را داخل کشو قرار ميدهد. يکي وسايل را مرتب کنار هم ميچيند. يکي وسايلش رو مرتب پشت سر هم داخل کشو چيده و هر چيزي معلوم است کجا قرار دارد. يکي هم وسايلش رو درهم ريخته داخل کشو قرار مي دهد. يکي هم کشوهايش خالي و مرتب بوده و تمام وسايلش را ريخته در وسط اطاق! طريقه چيدن وسايل داخل کشو را ميشود به سيستم مديريت فايل در هارد ديسک تشبيه کرد. شما اطلاعاتتان را بر روي هارد داخل فايلها و شاخه هاي مختلف ذخيره ميکنيد. اين فايلها در جاهاي مختلف هارد ذخيره ميشوند و شما ممکنه چندتايي از فايلها را پاک کنيد و مجدد فايل جديد جاي آنها بريزيد. اين وظيفه File System است که به ويندوز بگويد کجاي هارد خالي است و اطلاعات را کجا ذخيره کند و فايلي که ميخواهيد پاک کنيد از کجاي هارد ديسک پيدا کند راههاي مختلفي وجود دارد كه مهمترين آنها به شرح زير ميباشند:

1- FAT يا File Allocation Table.

2- FAT32

3- NTFS  
4- Linux Ex2/Ex3 .....

حال به توضيح مختصر هر يك مپردازيم::

1- FAT يا File Allocation Table سيستمي بود که از زمان داس مورد استفاده بود و به FAT16 مشهور بود. اين سيستم که هنوز هم ويندوزهاي مختلف آن را مي شناسند و اطلاعات داخلآن را نشان مي دهند، در زمان خودش خيلي خوب بود. ولي بعدها که هارد ديسکهاي ظرفيت بالا به بازار آمد. ديگر نميتوانست مديريت مناسبي براي حجمهاي بالا ارايه کند. از محدوديتي كه FAT16 داشت اين بود كه نميشد پارتيشنهايي بزرگتر از 2 گيگابايت داشت. به همين خاطر از ويندوز 98 به بعد، يك سيستم ديگربه نام FAT32 به بازار آمد.

2- FAT32، كه نسخه تكميل شده FAT16 است، با ويندوز 98 به بازار آمد و خيلي از اشكالات FAT16 را از بين برد. FAT32 ميتواند پارتيشنهايي به بزرگي 2 ترابايت ( 2000 گيگابايت) داشته باشد ولي هنوز محدوديت حجم فايل وجود دارد. يعني حداكثر اندازه يك فايل ميتواند 4 گيگابايت باشد. اين فايل سيستم را هنوز تمامي سيستم عاملهاي ماكروسافت (البته از ويندوز 98 به بالا) ميشناسند.

3- NTFS يا New Technology File System كه با ويندوز NT به بازار آمد و ميتوانست اشكالات FAT يا FAT32 را براي هاردهاي بزرگ پوشش بدهد و به عنوان يك فايل سيستم براي هاردهاي ظرفيت بالا و هاردهاي سرورها باشد. از خصوصيات اين فايل سيستم ميشود به عدم محدوديت اندازه فايل و پارتيشن و جلوگيري از نوشتن اطلاعات بر روي نقاط معيوب هاردديسك (Bad Sector)، قابليت رمزگذاري بر روي اطلاعات و محدود كردن دسترسي بر اساس كاربر اشاره كرد. پارتيشنهايي كه از اين فايل سيستم استفاده ميكنند را فقط ميشود در ويندوزهاي NT، 2000، XP و NET. استفاده كرد. يعني در ويندوز 98 يا ME نميتوانيد اطلاعات داخل آنها را بخوانيد يا بنويسيد. (البته برنامه هاي كمكي براي اين كار وجود دارد) 
 
4- Linux Ex2/Ex3 دو فايل سيستم معروف لينوكس هستند كه به صورت پيش فرض در نسخه‌هاي مختلف لينوكس استفاده ميشوند. اگر تا بحال فقط از ويندوز استفاده كرديد احتمالا اين فايل سيستم را تا به حال نديده ايد. خصوصيات بارز آن امكان داشتن پارتيشن تا اندازه 4 ترا بايت (4000 گيگابايت) و قابليت بازيابي بسيار بالاي اطلاعات است. هيچكدام از سيستمهاي عامل ماكروسافت تا به حال امكان استفاده از پارتيشنهاي لينوكس را در اختيار نگذاشته اند، يعني اطلاعات داخل آنها را نميشود (البته نرم افزارهاي خاصي براي اين كار هست) خواند و نوشت.

5- انواع ديگر: فايل سيستمها به همين تعداد محدود نميشوند. تقريبا هر سيستم عاملي براي خودش يك فايل سيستم مجزا دارد، مثلا Novel يا Os/2 هر كدام فايل سيستم خودشان را دارند ولي كسي كه با ويندوز كار ميكند، كمتر با اونها سر و كار دارد.

يكی  از مسائل در ارتباط با حافظه مجازی ، عدم امكان استفاده مستقيم از آن است . مثلا" فرض كنيد كه يك صفحه اطلاعات از حافظه اصلی بر روی هارد ديسك ( حافظه مجازی ) نوشته گردد . در صورتی كه در ادامه به اطلاعات موجود در اين صفحه نياز باشد ، كامپيوتر نمی تواند مستقيما" به آن دستيابی داشته باشد . در چنين مواردی ، می بايست  قبل از اين كه كامپيوتر بتواند از داده استفاده نمايد ، داده درون حافظه اصلی مستقر گردد . به فرآيند فوق pagingگفته می شود .

Pagingباعث كند شدن يك سيستم می گردد چراكه كامپيوتر مجبور است در زمانی كه داده از هارد ديسك به درون حافظه اصلی منتقل می گردد ، عمليات جاری خود را متوقف و منتظر بماند . در واقع ، علت اصلی استفاده از حافظه مجازی نياز كامپيوتر به حافظه و عدم وجود ظرفيت لازم برای تامين خواسته های سيستم عامل است . در صورتی كه حافظه سيستم تكميل شده باشد ، كامپيوتر نمی تواند يك نسخه از صفحه داده را از هارد ديسك به درون حافظه اصلی منتقل نمايد . در چنين مواردی فضائی برای استقرار داده در حافظه اصلی وجود نداشته و سيستم عامل می بايست يك صفحه داده موجود در حافظه اصلی را به حافظه مجازی منتقل نمايد تا فضای لازم برای داده ئی كه به وجود آن نياز است ، ايجاد گردد . ( داده ئی كه می بايست از هارد ديسك به درون حافظه اصلی كامپيوتر منتقل شود )

paging، فرآيندی است كه می بايست مديريت گردد . كامپيوتر می بايست از مكانی در حافظه اصلی به منظور ثبت وضعيت استفاده از حافظه استفاده نمايد . بنابراين ، سيستم می بايست قسمتی از حافظه خود را برای ثبت وضعيت صفحات و اين كه كدام صفحه در حافظه اصلی و كدام صفحه در حافظه مجازی است ، در نظر بگيرد.  علاوه بر اين ، سيستم از سيكل های متعدد پردازنده ( CPU ) به منظور انتقال داده بين حافظه اصلی و حافظه مجازی استفاده می نمايد . در صورتی كه نگرانی خاصی در رابطه با Paging وجود نداشته باشد ، كامپيوتر به سرعت وظايف خود را انجام خواهد داد .

اطلاعاتی جامع در مورد هارد دیسک

اساس هارد دیسک

هارد دیسکها در دهه 1950 اختراع شدند. در ابتدا آنها دیسکهای بزرگی به ضخامت 20 اینچ بودند و فقط مقدار محدودی مگابایت اطلاعات میتوانستند ذخیره کنند. در ابتدا نام آنها "دیسکهای ثابت یا ماندنی" (Fixed Disks) یا وینچسترز (Winchesters) (یک اسم رمز که قبلا برای یک محصول محبوب IBM استفاده می شده.) بود. بعدا برای تشخیص هارد دیسک از فلاپی دیسک نام هارد دیسک بر روی آنها گذاشته شد.
هارد دیسکها یک صفحه گرد سخت (بشقاب) دارند که قادر است میدان مغناطیسی را نگه دارد، بر خلاف لایه پلاستیکی انعطاف پذیری که در فلاپیها و کاستها دیده می شود.
در ساده ترین حالت یک هارد دیسک هیچ تفاوتی با یک نوار کاست ندارد. هم هارد دیسک و هم نوار کاست از یک تکنیک برای ذخیره کردن اطلاعات استفاده میکنند . این دو وسیله از مزایای عمده ذخیره سازی مغناطیسی استفاده میکنند. میدان مغناطیسی براحتی پاک و دوباره نوشته می شود. این میدان براحتی می تواند الگوی شار مغناطیسیای که بر روی میدان ذخیره شده را بیاد بیاورد.

ظرفیت و توان اجرایی

یک کامپیوتر رومیزی به طور معمول یک هارد دیسک با ظرفیتی بین 20 تا 120 گیگابایت دارد که اطلاعات بصورت فایلها در آن ذخیره شده اند. در ساده ترین تعریف یک فایل به مجموعهای از بایتها گفته میشود. در این بایتها ممکن است کدهای اسکــــِی (ASCII Codes) کاراکترهای مربوط به یک نوشته ذخیره شده باشد، یا اینکه می توانند شامل دستورات یک برنامه نرم افزاری برای اجرا شدن توسط کامپیوتر باشند، یا اینکه می توانند شامل پیکسل رنگهای یک تصویر GIF باشند، هیچ فرقی نمی کند که در این بایتها چه چیزی ذخیره شده است، به هرحال یک فایل حقیقتاً یک رشته از بایتها می باشد. هنگامی که یک برنامه در حال اجرا شدن است و تقاضای یک فایل را می کند، هارد دیسک بایتهای آن را بازیابی میکند و آنها را به CPU میفرستد.

ما دو راه برای اندازه گیری توان اجرایی یک هارد دیسک داریم:
- سرعت انتقال اطلاعات (Data Rate): سرعت انتقال اطلاعات برابر است با تعداد بایتهایی که هارد دیسک می تواند در هر ثانیه در اختیار CPU قرار دهد. سرعتهایی مانند 5 تا 40 مگابایت در ثانیه معمول هستند.
- زمان جستجو (Seek Time): زمان جستجو مقدار زمان بین درخواست CPU برای یک فایل و اولین بایت فرستاده شده به CPU میباشد. زمانهایی بین 10 تا 20 میلی ثانیه معمول هستند.
پارامتر دیگری که در اینجا برای هارد دیسک ها مطرح است ظرفیت میباشد، که عبارت است از تعداد بایتهایی که هارد دیسک میتواند نگهداری کند.

اعضای داخلی: بورد الکترونیکی

بهترین راه برای اینکه بفهمیم یک هارد دیسک چگونه کار میکند این است که نگاهی بدرون آن داشته باشیم؛ (بخاطر بسپارید که باز کردن یک هارد دیسک باعث خرابی آن می شود، بنابراین این بخش چیزی نیست که شما بتوانید در خانه امتحان کنید مگر اینکه یک هارد از بین رفته داشته باشید.)

هارد دیسک در واقع یک جعبه آلومینیومی مهر و موم شده میباشد که مدارات الکترونیکی کنترل کننده در یک طرف آن ضمیمه شده است. همچنین کنترلهای الکترونیکی، سیستم خواندن/نوشتن و همچنین موتور که صفحات را میچرخاند در آنجا وجود دارند.
این مدارات الکترونیکی یک میدان مغناطیسی نیز بر روی سطح دیسک در میان بایتها ایجاد می کنند (برای خواندن) و یک میدان مغناطیسی نیز بر روی بایتها متفاوت با میدان اولی ایجاد می کنند (برای نوشتن)، این اجزای الکترونیکی بر روی یک بورد کوچک جمع شدهاند تا از دیگر اجزاء جدا شوند .

اعضای داخلی: در زیر بورددر قسمت زیرین بورد اتصالات موتور چرخاننده صفحات قرار دارد و همچنین حفرهای فیلتر شده (برای جلوگیری از ورود گرد و غبار) برای یکسان کردن فشار هوای بیرون و درون هارد دیسک قرار دارد .
با برداشتن پوشش هارد دیسک قسمت درونی هارد دیسک آشکار میشود که بینهایت ساده ولی بسیار دقیق و مختصر میباشد . 

در این تصویر مشاهده می کنیم:
- بشقاب ها (Platters): این صفحات معمولاً با سرعت 3600 تا 7200 دور در دقیقه (rpm) در هنگام فعالیت درایو چرخش میکنند. این صفحات به شکلی ساخته شدهاند تا تحمل این چرخش را داشته باشند، همچنین این صفحات بسیار صاف و صیقلی هستند (بطوری که شما در تصویر میتوانید انعکاس تصویر عکاس را در صفحات ببینید... راه سادهای برای اجتناب از آن وجود نداشت!).
- بازوی متحرک (Arm): این قطعه هد خواندن/نوشتن را در بالای صفحات نگهداری میکند و بوسیلۀ دستگاهی که در قسمت گوشۀ بالا قرار دارد کنترل میشود. بازو قادر است هدها را از مرکز تا لبۀ صفحات حرکت دهد. مکانیزم عمل بازو و دستگاه آن بسیار دقیق و سریع میباشد. یک بازو در یک هارد دیسک معمولی فاصلۀ بین مرکز تا لبۀ دیسکها را می تواند 50 بار در ثانیه طی کند – دیدن این عمل از نزدیک حتماً شما را متحیر خواهد کرد!
اعضای داخلی: صفحات و هدها
برای افزایش مقدار اطلاعاتی که درایو قادر است ذخیره کند اکثر هارد دیسکها دارای سیستم چند بشقابی (MultiPlatters) هستند. درایوی که در شکل زیر مشاهده می کنید سه بشقاب و شش هد خواندن/نوشتن دارد.

بعضی از درایوها از یک کانال مارپیچ صوتی (Voice Coil) استفاده میکنند – همان تکنیکی که در بلندگو برای به لرزش درآوردن مخروط بلندگو استفاده شده در اینجا نیز برای حرکت بازوها استفاده میشود.

ذخیرۀ اطلاعات

اطلاعات برروی صفحات هارد دیسک بصورت قطاعهای دایرهای (Sectors) و شیارها (Tracks) ذخیره میشوند. ترکها دوایر متحدالمرکزی هستند و سکتورها قسمتهای جدا شدهای روی این شیارها هستند.
در این شکل یک ترک نوعی برنگ زرد در شکل و همچنین یک سکتور نوعی برنگ آبی نشان داده شده است. یک سکتور تعداد ثابتی از بایتها را در خود دارد – برای مثال 256 یا 512. بعداً سکتورهای درایو در سیستم عامل گروه بندی میشوند و به هر گروه از این سکتورها یک خوشه (Cluster) گفته میشود.
ترکها و سکتورها در مرحله شکل دادن سطح پایین (Low Level Format) شکل میگیرند. در این مرحله نقاط شروع و پایان سکتورها بر روی صفحات نوشته میشود. این مرحله درایو را آماده می کند تا بلوکهایی از بایتها را در خود نگهداری کند. ساختمان بندی درایو برای ذخیرۀ فایلها در شکل دادن سطح بالا (High Level Format) صورت میگیرد، عملی که در این نوع فرمت صورت می گیرد مانند این است که بخواهیم کمدهای مخصوص پروندهها را در سکتورها قرار دهیم. این نوع فرمت درایو را برای نگهداری فایلها آماده می کند. 

با اینکه بیشتر اشکال های دیسک سخت در هنگام نصب آن بوجود می آید، اما پس از آن نیز به دلایل مختلف ممکن است اشکال هایی در آن بوجود بیاید:
- ممکن است دیسک کار نکند به این علت که کابل تغذیه (برق) شل باشد و یا در جهت عکس و نادرست نصب شده باشد.
- اگر چراغ دیسک سخت پس از روشن شدن رایانه به حالت چشمک زن درآید این احتمال وجود دارد که کابل روبانی داده ها نادرست نصب شده باشد.
- در صورتی که بایوس دیسک سخت را می شناسد اما F disk قادر به شناسایی آن نیست، وارد Setup شوید و گزینه ای که مربوط به شناسایی نوع ورودی و خروجی است را از حالت خودکار درآورید و آن را به صورت دستی تنظیم کنید.
- همان طور که می دانید بیشتر سخت افزارها و نرم افزارها بدون ایراد نمی باشند و باعث آسیب رساندن به هارد می شوند.
- بعضی از ویروس ها باعث صدمه دیدن هارد می شوند.
- گاهی ممکن است نوک هد های خواندن و نوشتن به صفحه های دیسک سخت برخورد کنند و روی آنها خش بیاندازند.
- اگر هنگام کار با دیسک سخت، نمایشگر شروع به نوسان کند، ممکن است دسترسی به دیسک سخت سبب شود جریان بیشتری از منبع تغذیه کشیده شود، در نتیجه بر جریان ارسالی به کارت گرافیکی اثر بگذارد. برای همین لازم است منبع تغذیه آزمایش و بررسی شود. 

نشانه: دستيابي ديسك بسيار زمان مي برد و كامپيوتر از سرعت مي افتد.
مشكلات فرعي: يك ديسك يكپارچه  شده عملكرد سيستم را تحت تاثيرقرار مي دهد.
DiskDefragmenter ويندوز را پياده كنيد. اگر سيستم Xp كمتر از 256مگابايت Ram داشته باشد، اين
احتمال وجود دارد كه ويندوز هاردديسك را به عنوان حافظه مجازي ( virtual memory ) استفاده كند.
حافظه بيشتري نصب كنيد. شايد بدين طريق مشكل برطرف گردد.

مشكلات معمولي: فعاليت هاي مرموز و غير عادي ديسك مي تواند  ناشي از يك افزار جاسوسي بر روي
سيستم باشد. برنامه هايي چون Ad-aware و Spy destroy&boot search مي تواند
كمك كند تا اين برنامه هاي مخرب را برداريد.

مشكلات حاد: در اين مرحله مي بينيم بلايي مخرب ديده نمي شود.
فعاليت بيش از حد ديسك و صداهاي غير عادي آن حكايت از يك ديسك
معيوب دارند. فورا از فايل هاي خود بك آپ بگيريد و درايو را جايگزين نماييد.

بدسكتور به قسمتي از صفحات درون هارد گفته مي شود كه نتوان بر روي آن اطلاعات را نوشت كه ميتواند به سبب چندين عامل ايجاد گردد ولي تمامي اين مسائل باعث مي شود كه سيستم عامل شما از نوشتن اطلاعات بر روي هارد ديسك ناتوان باشد ,سيستم عامل هاي جديد به گونه اي طراحي شده اند كه اگر هارد ديسك شما توسط آنها فرمت شود بدسكتورهاي آن توسط سيستم عامل كنارگذاشته مي شوند و از آنها استفاده نمي شود حتي هاردهاي جديد داراي فضاي كمكي و جانشيني هستند كه
در صورت ايجاد بدسكتور جايگزين مناطق از دست رفته مي شوند كه باعث كاهش ميزان خطاي
به وجود آمده قبل از استفاده از هارد ديسك در هنگام توليد ميگردد.
زماني كه سكتورهاي قابل استفاده خسارت مي بينند بدسكتورها به وجود مي آيند و تمامي اطلاعات موجود بر روي اين سكتورها در معرض خطر قرار مي گيرند متاسفانه سيستم عامل نمي تواند تدبيري براي خنثي كردن خرابي اطلاعات در دستور كار خود قرار دهد و براي جبران اين بي ثباتي در سيستم عامل نياز به مديريت انساني مي باشد يكي ديگر از دلايل ايجاد بدسكتور بر روي هارد ديسك ها
خطاهاي نرم افزاري و يا خطاهاي بسيار ناچيزي است كه در زمان خواند و نوشتن و نشاندن اطلاعات بر روي صفحات توسط هد ها ايجاد ميگردد .  كه با دوباره نويسي سكتورها رفع مي شود.

در گذشته نوار مغناطیسی ودیسک مغناطیسی برای تمام کاربردهای ذخیره سازی ثانویه مورد استفاده قرار می گرفتند. دیسک برای دسترسی تصادفی و ذخیره سازی فایل هایی که برای دسترسی بیدرنگ مدنظر بودند جالب بود ونوار برای پردازش ترتیبی داده ها و ذخیره سازی طولانی مدت فایل هاایده آل بود . با گذشت زمان، این قواعد تغییر پیدا کرده و دیسک بیشتر استفاده شد.
دلیل اصلی که در دسترسیهای تصادفی، نوار مغنا طیسی به دیسک ترجیح داده می شود، این است که نوارها برای تک پردازش در نظر گرفته شده اند، در حالی که دیسک ها عموما چندین پردازش را سرویس میدهند.این بدین معنی است که در دسترسیها هد خواندن/نوشتن دیسک بایستی از محلی به محل دیگری جابه جا شده و حاصل، یک جستجوی پرهزینه است، در حالی که درایونوار چون برای تک پردازش در نظر گرفته شده است، چنین هزینه ای ندارد.
این مسائل سبب شد که به تدریج دیسک جایگزین نوار شود .این تغییرات در مورد دیسک وRAMنیز انجام گرفته ودر حال وقوع است . برای درک کامل این تغییرات جدید، نیاز است که با مفهوم بافر کردن در حافظهRAMآشنا شویم. به طور خلاصه کارآیی بستگی به بزرگی فایلی دارد که در هر بار میتوانیم منتقل کنیم. هر چه فضایRAMبیشتری برای بافرهای ورودی/خروجی قابل دسترس باشد، تعداد جستجو های مورد نیاز کاهش می یابد. بیشتر سیستم های که اکنون وجود دارد وحتی سیستم های کوچک دارایRAMکافی برای کاهش دسترسیهای مورد نیاز برای پردازش فایل های بیشتر هستند . این تغییرات سبب کاهش قیمت دیسک ها شده و در نتیجه آنها را برای پردازش ترتیبی که در گذشته از نوارها استفاده می شد مورد استفاده قرار می دهند.
این بدین معنی نیست که از نوار ها نبایستی برای پردازش ترتیبی استفاده کرد. اگر فایلی روی نوار نگهداری شود و درایوهای کافی برای استفاده از آنها در پردازش ترتیبی فایل وجود داشته باشد، ممکن کاراتر باشد.
اگر چه امروزه از دیسک برای پردازش ترتیبی استفاده می شود ولی نوار هنوز هم به عنوان رسانه ای برای ذخیره سازی آرشیوی طولانی مدت، مهم می باشد که البته این مورد هم با عمومیت یافتنCDها از بین رفته است. نوار هنوز هم از دیسک ارزانتر است و نگهداری فایل های بزرگ روی آن ساده وسریعتر است.

Comoodor 64 خیلی پرفروش بودند اما در سال 1985,Commodor  کامپیوتر دیگری را روانهء بازار کرد که در واقع برادر بزرگتر Commodor 64 بود.Comoodor 128 با خصوصیات پیشرفته قابل رقابت با IBM PC یا  Apple IIc بود.

کامپیوتری با رم 128 و ظرفیت 80 و تمام توانائیهای Commodor 64

تصاویر فوق یک دستگاه از این کامپیوترها را که در واقع پدربزرگ کامپیوترهای امروزی هستند را نشان میدهد.

 بايوس اصطلاحي است كه به عبارت (BASICINPUT/ OUTPUT) اطلاق مي گردد .

بايوس در واقع پيوند بين سخت افزار و نرم افزار در يك سيستم كامپيوتري محسوب ميگردد. اغلب مردم اصطلاح بايوس را با نام ديگري تحت عنوان درايورهاي دستگاه يا فقط درايور ميشناسد. بايوس عبارت واحدي است كه همه درايوهاي داخل يك سيستم را كه با همكاري يكديگر به عنوان يك اينترفيس بين سخت افزار و نرم افزار سيستم عامل عمل مي نمايند، تشريح ميكند. نكته گمراه كننده آن است كه مقداري از برنامه بايوس،روي تراشه ROM كه يك حافظه دائمي بوده و از نوع فقط خواندني است ضبط ميگردد.اين قسمت، بخش مركزي بايوس ميباشد اما همه بايوس محسوب نمي شود.همچنين بايوس به برنامه موجود روي تراشه ROM نصب شده روي كارتهاي آداپتور و نيز همه درايوهاي ديگر كه هنگام راه اندازي سيستم از روي ديسك سخت بار مي شوند،اطلاق ميگردد.

بايوس مادربرد

همه مادربرد ها ميبايست داراي يك تراشه ويژه حاوي نرم افزاري به نامBIOS-ROM باشند اين تراشهROM داراي برنامه هاي راه اندازي سيستم و درايور هاي مورد استفاده براي اجرا و عملكرد سيستم بوده و بعنوان رابطي بين سخت افزار سيستم و سيستم عامل عمل مينمايد.هنگامي كه شما كامپيوترخود را روشن مي كنيدPOST در بايوس،عناصر اصلي سيستم شما را تست مينمايد.بعلاوه شما ميتوانيد يك برنامهSETUP را كه براي ذخيره اطلاعات پيكره بندي در حافظهCOMS مورد استفاده و بوسيله يك باطري روي مادربرد تغذيه ميشود،اجرا نماييد.اين حافظهCOMSRAM اغلبNVRAM ناميده ميشود زيرا قادر است با كشيدن يك جريان ميكروآمپر سالهاي سال اين اطلاعات را در خود ذخيره نمايد.بايوس مجموعه اي از برنامه ها است كه وابسته به طرح كامپيوتر شمادر داخل يك يا چند تراشه ذخيره گشته است.مجموعه اين برنامه ها،اولين چيزي است كه هنگام روشن كردن كامپيوتر حتي قبل از سيستمعامل بار ميشوند.به طور ساده مي توان گفتكه در اغلب كامپيوترهاي شخصي ،بايوس كار اصلي را انجام ميدهد.